Wat als onze scholen pizzeria’s waren?

Standaard

Neen, wij zijn het niet eens met het format van de nieuwe eindtermen. Ze druisen immers in tegen het grondrecht op ‘vrij onderwijs’. Maar waarom? Misschien denk je: het is toch goed dat de overheid de lat hoogt legt en zegt wat scholen wel en niet moeten onderwijzen? Vergis je niet. Het is een gevaarlijk zinnetje en ik zal je uitleggen waarom.

Laten we een school even vergelijken met een pizzarestaurant. Stel je voor dat je op een dag beslist zo eentje te openen. Je klanten zullen terecht een aantal minimale verwachtingen hebben: ze zullen bijvoorbeeld een uitgerolde deegvorm op hun bord verwachten, belegd met een saus en een aantal ingrediënten naar keuze, verwarmd in een oven. Voldoe je daaraan dan zal men jouw restaurant een pizzeria noemen. Om de kwaliteit van haar pizzeria’s te verzekeren, kan de overheid een aantal criteria bepalen om de kwaliteit van de geserveerde pizza’s te garanderen en om dus een pizzeria te mogen openen. Een overheid kan in zo’n scenario naast de hierboven opgesomde minimale criteria van de klant een aantal eisen toevoegen: bepaalde veiligheids- en hygiënevoorschriften naleven, minimaal vlees en veggie aanbieden, geen producten gebruiken die over datum zijn.

Maar wat zouden de pizza-uitbaters zeggen als er richtlijnen kwamen over de hoeveelheid oregano, champignons, ansjovissen en salami’s die er dienen te zijn per pizza, of bepalingen over de outfit van de chef, het aantal keer dat de chef het deeg in de lucht moet gooien en de grootte en de vorm van de deegvormen? Of voorschriften over de inrichting van de zaal, de pizzanamen op de menukaart, de sterkte van de zaalverlichting? En wat als er finaal ook regels kwamen over het uitbreiden van de kaart naar andere pasta’s en piatti en als er bovenal een door de overheid eenduidig recept zou worden vastgelegd voor de ‘pizza de la casa’? Zou dat de kwaliteit van de pizza ten goede komen? Hoe zou de chef zich daarbij voelen? En zou de klant tevredener zijn? Het antwoord is 3 keer neen. Neen, de kwaliteit zou niet verbeteren, want iedereen zou dezelfde pizza’s serveren uit angst om een regel te overtreden en omdat ze moe zijn van de hele tijd aan regels te moeten voldoen. De chef zou een andere stiel zoeken, want koken is creativiteit, persoonlijkheid en ervaring en die kan hij in zijn pizza niet meer kwijt. En de klant ten slotte, die zou hoogstens tevreden zijn. Een slechte pizza zal hij in dit systeem immers niet meer tegenkomen, maar de euforie over die ene pizzeria waar hij emotioneel aan gehecht is omwille van de chef, de sfeer, de huisspecialiteit of de dolce nadien, zal ook verdwijnen. En met die euforie de hele cultuur.

Weet je, wij zouden de overheid gek verklaren als ze dit alles oplegde aan haar pizzeria’s. Wij hebben namelijk vertrouwen in al die chefs en hun kwalitatieve kunsten. En wij laten die ene bedorven pizzazaak die er de kantjes vanaf loopt gewoon links liggen. Deze tekst gaat echter helemaal niet over pizza’s, maar over ons onderwijs. En daar moet dat volgens onze overheid wel kunnen. Daar ligt vandaag een lijst van 600 pagina’s met eindtermen klaar die een school moet afvinken om de kwaliteit te garanderen. Daar doet de persoonlijkheid, creativiteit, specialiteit of ervaring van de leerkracht er niet meer toe, als die de regels maar volgt en gedwee de voorgeschreven inhoud geeft die de overheid heeft bepaald. En daar maakt het helemaal niet meer uit of de leerling zich tevreden of euforisch voelt op school. Als die de leerstof maar binnenknabbelt en klaargestoomd is voor de arbeidsmarkt. En vooral: daar zijn leerkrachten de hele dag bezig met voldoen aan afvinklijsten en rapporteren daarover, waardoor er noch voor de leerkracht, noch voor de leerling tijd en ruimte, laat staan goesting overblijven voor belangeloze engagementen die hen vormen als persoon en die niet te vatten zijn in een afvinklijst: die extra uitdaging voor dat ene schrijftalent, dat persoonlijk gesprek na schooltijd over iemands thuissituatie, de fotoreeks over zeldzame planten die een biologieleerkracht in zijn vrije tijd maakte en waarmee hij zijn passie wil overbrengen, de solidariteitsactie waar leerlingen en leerkrachten samen hun schouders onder zetten, die deugddoende bezinning met de klas in een abdij naar aanleiding van het overlijden van een klasgenoot, dat groepsgesprek waarin de pestkop zich eindelijk excuseerde.

Dit is voor ons onderwijs. Inspireren, verbinden en in beweging brengen van mensen naar een plek voorbij het kennen, weten en kunnen. Niet een of andere afvinklijst. En daarom verzetten wij ons tegen die absurd gedetailleerde eindtermen. Omdat we vertrouwen in de passie van onze leerkrachten. Omdat we geloven dat onze leerlingen geen batterijen zijn die we allemaal aan dezelfde kennislader moeten leggen. En omdat ouders en leerlingen zelf wel kunnen en zullen bepalen op basis waarvan zij een school uitzoeken net zoals ze zelf het liefst kiezen in welke pizzeria ze willen gaan eten.  En dat zullen ze heus niet doen op basis van een afvinklijst, maar omdat ze er een goed gevoel bij hebben.

Maar wat zouden de pizza-uitbaters zeggen als er richtlijnen kwamen over de hoeveelheid oregano, champignons, ansjovissen en salami’s die er dienen te zijn per pizza, of bepalingen over de outfit van de chef, het aantal keer dat de chef het deeg in de lucht moet gooien en de grootte en de vorm van de deegvormen? Of voorschriften over de inrichting van de zaal, de pizzanamen op de menukaart, de sterkte van de zaalverlichting? En wat als er finaal ook regels kwamen over het uitbreiden van de kaart naar andere pasta’s en piatti en als er bovenal een door de overheid eenduidig recept zou worden vastgelegd voor de ‘pizza de la casa’? Zou dat de kwaliteit van de pizza ten goede komen? Hoe zou de chef zich daarbij voelen? En zou de klant tevredener zijn? Het antwoord is 3 keer neen. Neen, de kwaliteit zou niet verbeteren, want iedereen zou dezelfde pizza’s serveren uit angst om een regel te overtreden en omdat ze moe zijn van de hele tijd aan regels te moeten voldoen. De chef zou een andere stiel zoeken, want koken is creativiteit, persoonlijkheid en ervaring en die kan hij in zijn pizza niet meer kwijt. En de klant ten slotte, die zou hoogstens tevreden zijn. Een slechte pizza zal hij in dit systeem immers niet meer tegenkomen, maar de euforie over die ene pizzeria waar hij emotioneel aan gehecht is omwille van de chef, de sfeer, de huisspecialiteit of de dolce nadien, zal ook verdwijnen. En met die euforie de hele cultuur.

13 suggeties bij “Wat als onze scholen pizzeria’s waren?”

    • Raf Feys

      Ik was medeontwerper van het leerplan wikunde-1998 van het katholiek onderwijs en werd hiervoor overladen met lof vanwege de pedagogische directeur Jan Saveyn en andere koepelkopstukken. Ook de leerkrachten, inspecteurs, … waren heel tevreden. In dit leerplan beschrijven we minutieus per leerjaar de verschillende leerdoelen.

      Like

  2. Jan Verpoest

    Schitterende tekst, Yves . Mooie voor iedereen verstaanbare andere context . Ruim publiceren zou ik zeggen ….. Fb, kranten, berichten kath onderwijs, website sociaal.be, schoolbesturen …… Oei, Verpoest, niet meer mee moeien, maar….ik mag dat toch voorstellen he ! Veel groeten Jan

    Jan verpoest Cyriel buysselaan 43 9840 de pinte 09/2822090

    >

    Geliked door 1 persoon

  5. Nicole De meulemeester

    Proficiat Yves voor dit artikel 8 Doorsturen naar de minister? Hoe is het met je schouder?

    Tot later en vele groeten

    Nicole De Meulemeester;

    Like

  6. Christa Vanpoucke

    Yves, een school is geen pizzatent. Daar zijn we het over eens. Maar dat de eindtermen afvinklijsten zijn, klopt totaal niet. Als je je vergist van restaurant ga je de volgende keer naar een ander. Als een ouder of een kind zich vergist van school kunnen de gevolgen dramatisch zijn. De eindtermen zijn een middel om voor alle leerlingen minimale doelen te garanderen. We weten goed dat niet alle scholen dit waarmaken. Wie/wat staat in deze discussie echt centraal??

    Like

    • Dag Christa, we hoeven het inderdaad niet eens te zijn :-). Eindtermen zijn volgens mij niet meer het geschikte middel in deze VOCA-wereld. Ze leggen bureaucratisch de inhoud vast en dat wijzigt steeds sneller. Het gehele ecosysteem en de manier van vakgericht onderwijs organiseren, duwt het in de afvinklijst. Waarom zou een ouder of kind zich vergissen van school? En ligt dit dan aan de eindtermen? Ik denk het niet. In een volgende – meer inhoudelijke blog – zal je meer kunnen lezen…
      ps: doet me (met positief gevoel) terug denken aan onze vroegere brainstorming en dialogen!
      Groetjes terug

      Like

      • Christa Vanpoucke

        Yves,
        Wie de eindtermen leest, ontdekt dat ze niet geschreven zijn op leerinhouden maar op competities. Competenties zijn niet af te vinken maar te verwerven door herhaalde oefening, evaluaties en feedback. Voor het eerst koppelt de overheid de eindtermen los van vakken. Hierdoor ontstaat heel veel vrijheid voor scholen. Ik stel vast dat de meeste onderwijsverstrekkers wel vasthouden aan vakken. Ik stel ook vast dat scholen vaak nog leerlingen met B of C attesten wegsturen op basis van evaluaties die niet gebaseerd zijn op (vooraf) bekende doelen. Om dan nog niet te spreken over de ontransparante berekeningen die gebeuren met punten. Het loopt helaas niet vanzelf goed in het onderwijs . In een systeem van volledige vrijheid krijgen de sterksten de meeste kansen. Daarom zijn eindtermen absoluut nodig. De eindtermen bepalen wat leerlingen minimaal moeten leren en dat gaat niet over een aantal wiskundestellingen of woordenlijsten maar wel over onmisbare competenties om te kunnen functioneren in de 21 ste eeuw zoals o.a. leren problemen oplossen of leren onderzoeken. De overheid bepaalt hiermee aan scholen WAT hun leerlingen (minimaal) moeten leren maar niet HOE ze moeten het leren. Daar ligt de uitdaging voor de scholen en de vrijheid van onderwijs. Ik hoop dat de scholen die vrijheid gaan gebruiken om leerlingen echt alle kansen te geven. Ik hou van scholen die vechten tegen de steeds verder oprukkende segregatie van kansrijke en kansarme leerlingen. De eindtermen zijn hierbij een noodzakelijk houvast. Zeker in een VOCA-wereld is dat nodig! En laat ons inderdaad hopen dat we niet opnieuw 20 jaar wachten om de eindtermen te herwerken.
        PS. Waarom niet leerplannen afschaffen? Dat zal veel ruimte creëren…
        PS. Het genoegen van dialoog en debat is wederzijds!

        Geliked door 1 persoon

      • Inderdaad, eindtermen loskoppelen van vakken vind ik een gigantische innovatie! We moeten absoluut stoppen met het leerproces te verknippen in vakjes. Maar anderzijds is het gehele ecosysteem gebouwd rond die vakken, en aan deze cultuurswitch wordt weinig of niets gedaan. We blijven school en onderwijs voorstellen zoals we gewoon zijn. Dat ET meer competentiegericht geformuleerd zijn, houdt natuurlijk net een risico in om ook meer “gedrag” te gaan voorschrijven. ET zijn voor mij niet absoluut, maar wel een duidelijk kader met kernopdrachten die door schoolbesturen en scholen moeten georganiseerd worden. en waarom ook niet zelf rapporteren over onderwijskwaliteit? Inderdaad, laat ons hopen dat we geen 20 jaar meer moeten wachten, maar evenzeer dat we ook een ander middel hebben gevonden :-). En ja, dat is voor mijn part ook van toepassing op leerplannen. Wie een schip wil bouwen… deel geen plannen mee, laat ze niet met hout sjouwen, maar leer ze verlangen naar de eindeloze zee! Na corona best zeker nog eens een etentje om nog eens te ‘sparren’! Groetjes en tot later.

        Like

Geef een reactie op Wilfried Van Rompaey Reactie annuleren